Farmsumer 10 mei 1940 (bron) Harm Swart

In mei 1940 was de 12e Reserve grenscompagnie (36 RI) gelegerd in Termunterzijl. De commandant van de eenheid was kapitein van Wijngaarden, in het dagelijks leven een schoolmeester. Op 10 mei 1940 omstreeks 04.00 uur is de kapitein klaar wakker. Er bereiken hem berichten dat het oorlog is met de Duitser. Drie dagen geleden werden alle verloven ingetrokken en sedertdien heeft hij zijn mannen op diverse plaatsen in het dorp dubbele wachten laten betrekken. Onder meer bij de brug over het Zijldiep. Het gevaarte is ondermijnd met blokken trotyl. De kapitein weet wat er nu moet gebeuren; die brug moet de lucht in en wel direct. Zijn oog valt op de jeugdige Harm Swart, een jongen uit Farmsum. Hij moet nog twintig jaar oud worden. Harm Swart krijgt opdracht om de lading tot ontploffing te brengen.

Voor de jonge infanterist breken benauwde ogenblikken aan. Ogenblikken waarin hij zacht voor zich heen prevelend om zijn moeder roept. , de ogen strak gericht op de brug. Want hij weet hoe krakkemikkig het ontstekingsmechanisme is. Niet meer dan een vuurkoord dat met behulp van een lucifer aangestoken moet worden. Een koord van nauwelijks een meter lang. Een meter tussen hem en de lading springstof. Drie minuten heeft hij om bijtijds weg te komen. Met trillende handen steekt hij de lucifer af, sissend slaat het vuur in het koord. Swart rent terug en zoekt naast zijn commandant dekking. Iedereen houdt de adem in, beducht voor de grote klap, die nu spoedig moet koemen. Drie minuten gaan voorbij en er gebeurt niets. In suizende stilte hoort soldaat Swart onwezenlijk ver maar heel scherp de stem van de kapitein; “Je moet er nog een keer heen….”

Vele malen zal hij later dit verhaal vertellen. Ook dat hij de tweede keer de weg naar die brug het liefst kruipend had willen afleggen. Tot zijn verbazing zag hij van ver al het onbeschadigde vuurkoord liggen. Hij had het gewoon niet goed aangestoken. De brug gaat de lucht in. Enkele uren later krijgt de compagnie bevel terug te trekken op de afsluitdijk, Op de fiets. Voorbij Borgsweer wordt er alarm gegeven. De mannen duiken het koren in, dat in dit prachtige voorjaar al hoog is opgeschoten. Swart brengt zijn mitrailleur in stelling en schiet, steeds maar weer. Hij heeft geen idee waarop. Vals alarm. De troep trekt via Zoutkamp naar de afsluitdijk.

Harm Swart heeft na de oorlog oa bij de Akzo gewerkt en heeft daar zijn pensioen gehaald.